Biyernes, Mayo 31, 2024

Huling umaga ng Mayo 2024

HULING UMAGA NG MAYO 2024

ginising ako ng alarma
ng relo, umaga na pala
ang haring araw sa silangan
ay unti-unting nagpakita
tila baga nangungumusta

akong antok pa sa higaan
ay nag-inat na ng katawan
kaylamig pa upang maligo
hinanda muna ang agahan
pandesal at kape na naman

sa talakayan patutungo
sapagkat may isyung di biro
na dapat pag-usapan namin
baka bansa'y biglang gumuho
at kalayaan ay maglaho

kaylamig, ako'y nababahin
habang isyu'y dapat basahin
dapat handa sa sigwa't gera
bago pa sa baha lubugin
bago pa sa luha lunurin

- gregoriovbituinjr.
05.31.2024

Huwebes, Mayo 30, 2024

Tibuyo upang makaipon

TIBUYO UPANG MAKAIPON

napili ko'y labing-anim na aklat
pampanitikang nakahihikayat
basahin kaya pag-ipunang sukat
upang nagustuha'y mabiling lahat

presyo nito'y dalawang libong piso
na aking pagsisikapang totoo
iyong tingnan ang listahan at presyo
kung bakit nais ko ng gayong libro

di lang iyan pandagdag sa aklatan
kundi higit pa'y dagdag kaalaman
pagsuporta na rin sa panitikan
na naging buhay ko ring kainaman

tibuyo'y pupunuin ko ng barya
sampung piso o bente pesos muna
kakayod ako't kakayod talaga
sa pagkayod lang ako umaasa

- gregoriovbituinjr.
05.30.2024

Mga pinag-iipunan kong balak bilhing aklat sa Komisyon sa Wikang Filipino (KWF):

1 - ANG APAT NA HIMAGSIK NI FRANCISCO BALAGTAS - P100

2 - INTRODUKSIYON SA LEKSIKOGRAPIYA NG FILIPINAS - P200

3 - KAPAYAPAAN SA ILANG WIKA NG FILIPINAS - P100

4 - KASAYSAYAN NG MGA PAMAYANAN NG MINDANAO AT ARKIPELAGO NG SULU - P150

5 - LAPAT: ANTOLOHIYA NG MGA KONTEMPORANEONG KUWENTONG FILIPINO - P165

6 - MGA LEKTURA SA KASAYSAYAN NG PANITIKAN - P150

7 - POETIKA: ANG SINING NG PAGTULA NI ARISTOTLE - P100

8 - TALUDTOD AT TALINGHAGA - P150

9 - TESAWRO NG BATAYANG KONSEPTO SA KULTURANG FILIPINO - P200

10 - KULINTANGAN AT GANDINGAN: TUNOG SA PAG-USBONG NG PANITIKANG BANGSAMORO - P87

11 - MGA KUWENTONG BAYAN: TIMOG CORDILLERA - P78

12 - MGA TUMBASANG SALAWIKAING PAMPOLITIKA - P48

13 - PATNUBAY SA KORESPONDENSYA OPISYAL - P150

14 - PROBLEMANG MINDANAO: UGAT AT PAG-UNAWA - P45

15 - SERYE NG MGA PANAYAM SA DISKORS PANDMIDYA AT LITERATURA - P160

16 - SINSIL BOYS: 13 MAIKLING KUWENTO - P111

Labing-anim na aklat, nagkakahalagang P1,994.00 sa kabuuan.

Bardagulan sa walwalan

BARDAGULAN SA WALWALAN

muli nating natunghayan sa dyaryo
yaong pabalbal o salitang kanto
pagkat bumungad agad sa titulo

pamagat: "Bardagulan sa walwalan,
katropa nategi", iyo bang alam
kung ano ang ibig sabihin niyan?

nagkabugbugan habang tumatagay
isa sa kasamahan ang napatay
salita ng mga maton at tambay

umuunlad ang wikang Filipino
nagagamit pati salitang kanto
sa balita o pag-ulat sa dyaryo

sa partikular na lugar ay wika
na minulan ng tagapagbalita
na tiyak unawa ng mga siga

sa bokabularyo'y maidaragdag
sa glosaryo'y mga salitang ambag
na sa ating wika'y di naman labag

- gregoriovbituinjr.
05.30.2024

* ulat mula sa Abante Tonite, Mayo 26, 2024, p.3

Ano nga bang silbi ng 4PH?

ANO NGA BANG SILBI NG 4PH?

ano nga bang silbi ng 4PH
kung di sinasama ang ISF
may pabahay para sa iskwater
ngunit kung mayroon kang Pag-Ibig

pabahay na pang-underprivilege
at pang-homeless sang-ayon sa batas
ngunit para pala sa may payslip
na kayang magbayad ng regular

4PH ba'y may silbi sa dukha
o pinaaasa lang sa wala
dukha'y nais nang magpasalamat
kung iskemang ito'y walang lamat

pabahay palang ito'y negosyo
at di pala serbisyo sa tao
pag tatlong buwang di makabayad
sa bahay mo'y tanggal ka raw agad

dapat dukha'y magbigkis na tunay
nang may sosyalisadong pabahay
itatayo'y kanilang sistema
ng lipunang mayroong hustisya

- gregoriovbituinjr.
05.30.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa isang rali sa harap ng DHSUD
* 4PH - Pambansang Pabahay Para sa Pilipino Program
* ISF - informal setller families, bagong pangalan sa squatter

Tatlong buwang sanggol ang biktima

TATLONG BUWANG SANGGOL ANG BIKTIMA

pamagat ng ulat ay nakapukaw ng atensyon 
"Unthinkable": isang batang tatlong buwan lang ngayon
ay nabiktima na ng online sexual exploitation
mga nambibiktima'y dapat mahuli't makulong

aba'y paglabag na ito sa batas na OSAEC
bakit sanggol pa lang ay inaabuso na ng lintik
magulang ba ang maygawa o sila ang humibik
na anak nila'y biktima kaya sila'y umimik

bago iyon ay edad onse ang pinakabata
sa nabiktima ng ganyang kasong di matingkala
subalit ngayon ang sanggol na batay sa balita
naku, bakit ba ang ganyan ay nangyayaring sadya?

bakit bata pa lang ay biktima na sa internet?
dahil ba sa hirap kaya pati bata'y ginamit?
kahirapan ba ang rason ng naranasang gipit?
hanap ay pagkakakitaan, nakita'y kaylupit?

- gregoriovbituinjr.
05.30.2024

OSAEC - online sexual abuse and exploitation of children
* ulat mula sa pahayagang Tempo, Abril 26, 2024

Miyerkules, Mayo 29, 2024

Dalawang sagot sa palaisipan

DALAWANG SAGOT SA PALAISIPAN

tanong sa Pahalang ay Nota sa musika
tanong sa Pababa: Pangalan ng babae
ang sagot sa Pababa ay MINA o TINA
ang sagot naman sa Pahalang ay MI TI

parehong tama kahit ano ang isagot
baligtarin man ang Pahalang at Pababa
parehong tama kaya di ka manlalambot
sa ganyang kaiga-igayang larong diwa

ang ganito'y ngayon ko lamang naengkwentro
alinman sa dalawa ang iyong itugon
ay tumpak, makuha man ang sagot sa dyaryo
bukas ay walang alinlangang tama iyon

salamat sa anong sayang palaisipan
at diwa animo'y kinikiliti lamang

- gregoriovbituinjr.
05.29.2024

* 21 Pahalang at 21 Pababa
* palaisipan mula sa pahayagang Pilipino Star Ngayon, Mayo 29, 2024, pahina 14

Paghahanda sa hapunan

PAGHAHANDA SA HAPUNAN

kahit mag-isa man sa tahanan
ay naghahanda rin ng hapunan
ganyan ang aktibistang Spartan
nasa isip lagi'y kalusugan

binili'y dalawang kilong bigas
kamatis at lata ng sadinas
sampung okra't dahon ng sibuyas
gulay na dapat lang pinipitas

nais ko sa hapunan may gulay
na maganda habang nagninilay
dapat loob ay napapalagay
upang makapag-isip na tunay

ulam upang diwa'y di maglaho
tarang kumain pag nakaluto

- gregoriovbituinjr.
05.29.2024

Pagsisikap sa pagkatha ng kwento

PAGSISIKAP SA PAGKATHA NG KWENTO

dapat pagbutihin ang pagkatha ng kwento
upang mabasa ng masang dukha't obrero
lalo't malalathala ito sa diyaryo
publikasyon ng mahihirap na totoo
na daluyan ng pahayag hinggil sa isyu
kaya binabasa pati mga polyeto

nagsikap na mag-ipon upang makabili
ng mga aklat ng kwento nina Tagore,
Irving, Austen, Jack London, F. Sionil Jose,
Lovecraft, Mark Twain, upang sanayin ang sarili
sa pagkatha ng kwentong sa masa'y may silbi
na balang araw ay maipagmamalaki

salamat at may Taliba ng Maralita
na natatanging diyaryong naglalathala
ng aking kwento't tula, na kung ito'y wala
walang lalagakan ng aking mga akda

- gregoriovbituinjr.
05.29.2024

Taliba ng Maralita - opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML)

Isdang espada pala'y tagan

ISDANG ESPADA PALA'Y TAGAN

tanong pahalang ay ISDANG ESPADA
di ko alam iyon, ah, limang letra
kaya pababa'y sinagutan muna
iyon, isdang espada'y TAGAN pala

tiningnan ko sa isang diksyunaryo
kung ano nga bang kahulugan nito
isda, nguso'y parang lagari, sakto
ito na nga ang sagot sa tanong ko

isdang espada, ang nguso'y lagari
na sa kanyang kalaban ay panghati
o depensa laban sa katunggali
pag natusok nito'y baka masawi

walang duda, isdang espada'y TAGAN
bagong dagdag sa ating kaalaman
magagamit sa tula, kwentong bayan,
dula at pabula sa panitikan

- gregoriovbituinjr.
05.29.2024

* 25 Pahalang - isdang espada
* palaisipam mula sa pahayagang Abante, Abril 2, 2024
tagan - isdang tabang (Pritis microdon) na may mahabang nguso na parang lagari, humahaba ng 1 metro, abuhin ang sapad na katawan na may maraming tinik na maliliit, kulay tsokolate, at dilaw ang dulo (mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, Ikalawang Edisyon, pahina 1200)

Martes, Mayo 28, 2024

Paglaba't pagsampay ng basahan

PAGLABA'T PAGSAMPAY NG BASAHAN

di lamang damit ang aking nilabhan
kundi ang pitong tuwalyang basahan
na nabasa sa tulo sa tahanan
mula sa bubungan dahil sa ulan

animo sa bahay ay naglawa na
kahit may tagasalong palanggana
basang-basa ang basahang tuwalya
sa sahig ay pinampunas talaga

walang ibang gagawa kundi ako
sa sabon ay binabad munang todo
kinusot, binanlawan, sinampay ko
sana mamaya'y matuyo na ito

paglalaba'y karaniwang gawain
sunod, damit namang ginamit namin
ang kukusutin at aatupagin
na pag natuyo'y may maisuot din

- gregoriovbituinjr.
05.28.2024

Ang sipnayanon

ANG SIPNAYANON

It is impossible to be a mathematician without being a poet in soul. ~ Sophia Kovalevskaya

imposible raw maging sipnayanon
pag di ka isang makata sa diwa
kaylalim ng pananalitang iyon
pag sipnayanon ka'y nagmamakata

iyang sipnayan o matematika
ay para ring tulang may tugma't sukat
batid mo ano ang geometriya
at trigonometriya ng pagsulat

kung maging sipnayanon ang nais mo
pagkamakata mo'y di maglalaho
lalo't batid ang padron ng numero
sipnayan sa diwa, tula sa puso

mabuhay ka, sipnayanon, mabuhay!
makata kang wala sa toreng garing
sa sipnayan ikaw magpakahusay
at sa pananaludtod ay titining

- gregoriovbituinjr.
05.28.2024

* sipnayanon - mathematician;  sipnayan - mathematics

Lunes, Mayo 27, 2024

Pagkilos laban sa ChaCha

PAGKILOS LABAN SA CHACHA

sa rali ako'y sumama
na panawagan sa masa:
Manggagawa, Magkaisa!
Labanan ang Elitista
at Kapitalistang ChaCha

sa guro'y nakinig ako
sa pagtalakay ng isyu
laban sa ChaCha ng dayo
at ChaCha rin ng Pangulo
na masa ang apektado

guro naming naririyan
ay lider-kababaihan
lider obrerong palaban
lider-dukha, kabataan
lider-tsuper, sambayanan

ang ChaCha'y kasumpa-sumpa
nais ng trapo't kuhila
na ibenta sa banyaga
ng sandaang porsyento nga
ang edukasyon at lupa

trapong sugapa sa tubo
ang sa ChaCha'y namumuno
dapat lang silang masugpo
ang bayan na'y punong-puno
sa mga trapong damuho

- gregoriovbituinjr.
05.27.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa harap ng Senado, Mayo 22, 2024

Pahimakas kay Direk Carlo J. Caparas

PAHIMAKAS KAY CARLO J. CAPARAS

bata pa lang ako'y kilala ko na siya
una'y sa komiks, sunod ay sa pelikula
Totoy Bato ni F.P.J. ay likha niya
Ang Panday hanggang ikaapat na yugto pa

siya nga'y bahagi ng aming kabataan
sa komiks na inaarkila sa tindahan
na sadya namang aming kinagigiliwan
walang pang socmed, komiks na'y aming libangan

basta pag nabalitang Carlo J. Caparas
yaong mga pelikulang ipapalabas
tiyak na iyon ay maaksyon at magilas
tatabo sa takilya, kwento ma'y marahas

mga nagawa mo'y sadyang kahanga-hanga
bagamat sa iyo'y maraming tumuligsa
parangal na National Artist pa'y nawala
nang Korte Suprema ang nagdeklarang sadya

gayunpaman, sa tulad mo ako'y saludo
mula nang makilala ka sa Totoy Bato
pasasalamat ang tanging masasabi ko
pagpupugay sa lahat ng mga ambag mo

- gregoriovbituinjr.
05.27.2024

* mula sa pahayagang Pang-Masa, ika-27 ng Mayo, 2024, pahina 6

Tulog na si alaga

TULOG NA SI ALAGA

si alaga ko'y tulog na
ay, heto't ako'y gising pa
madaling araw na, aba
ay dapat nang magpahinga

nais ko na ring pumikit
tulad ng pusang kaybait
at sa pagtulog mabitbit
ang pangarap na kakabit

bakit nga ba nagsisikap
na abutin ang pangarap
upang di na naghihirap
pagkabigo'y di malasap

ano pa bang inaarok
di pa dalawin ng antok
at mamaya na'y puputok
iyang araw sa ituktok

sabayan na si alaga
at huwag nang tumunganga
mata'y ipikit nang kusa
hanggang makatulog na nga

- gregoriovbituinjr.
05.27.2024

Nilay sa madaling araw

NILAY SA MADALING ARAW

kung bakit di ako makatulog
gayong madaling araw na pala
sa pagbabasa kasi uminog
itong maghapon mula umaga

dapat magbasa ng dokumento
dapat magbasa ng panitikan
babasahin ang nabiling libro
sa kwaderno'y magsusulat naman

isusulat anong naninilay
sa buong maghapon at magdamag
at kakatha ng tula't sanaysay
upang buhay ay di maging hungkag

madaling araw na'y di pa antok
baka gising pa ng alas-sais
mapupuyat, sasakit ang batok
ah, pipikit na lang ng alas-tres

huwag pabayaan ang katawan
ang kabilin-bilinan ni Inay
nasa diwa'y makakatulugan
matapos ang mahaba kong nilay

- gregoriovbituinjr.
05.27.2024

Linggo, Mayo 26, 2024

Panitikang bayan

PANITIKANG BAYAN

nais ko palaging magbasa
nitong ating literatura
at matunghayan ko tuwina
ang mga akda ng nauna

mga naunang manunulat
paano ba sila namulat
paano ba sila nagmulat
paano ba sila nagsulat

kaya ginawa ko nang misyon
na inakda nila'y matipon
pambihirang pagkakataon
ang matipon ang mga iyon

at basahin sa libreng oras
na katulad ng panghimagas
tila binasa'y mga pantas
na hangad ay lipunang patas

panitikan mang subersibo
o panitikang makatao
babasahin ko lahat ito
sa mga nauna'y matuto

halina't magbasa ng aklat
ng mga naunang kabalat
sa bansa'y pamana ngang sukat
tanging masasabi'y salamat

- gregoriovbituinjr.
05.26.2024    

Sa pag-iisa - salin ng tula ni Edgar Allan Poe

SA PAG-IISA
ni Edgar Allan Poe
Malayang salin ni Gregorio V. Bituin Jr.
12 pantig bawat taludtod

Noong ako'y bata, ako nga'y hindi pa
Katulad ng iba - hindi ko natanaw
Ang nakita nila - hindi ko madala
Ang mga hilig ko mula pa sa bukal
Mula pinagmulang hindi ko matangay
Yaring kalungkutan - hindi ko ginising
Ang puso sa tuwa sa parehong himig -
Tanang inibig ko'y - inibig mag-isa
Kaya - nang bata pa - sa madaling araw
Ng buhay kong tigib ng sigwa - ginuhit
Nang mula sa lalim ng buti't masama
Ang kahiwagaang bumalot sa akin -
Magmula sa agos, o kaya'y sa balong -
Mula pulang bangin niyong kabundukan - 
Mula sa araw na lumigid sa akin
Sa taglagas niyong tinina ng ginto
Mula sa pagkidlat niyong kalangitan
Nilampasan akong ito'y lumilipad -
Mula sa pagkulog, at maging sa unos -
At sa alapaap na siyang nag-anyo
(Na ilang bahagi ng Langit ay bughaw)
Ng isang diyablo sa aking pananaw -

* isinalin, ika-26 ng Mayo, 2024
* litrato mula sa google


ALONE
BY EDGAR ALLAN POE

From childhood’s hour I have not been
As others were—I have not seen
As others saw—I could not bring
My passions from a common spring—
From the same source I have not taken
My sorrow—I could not awaken
My heart to joy at the same tone—
And all I lov’d—I lov’d alone—
Then—in my childhood—in the dawn
Of a most stormy life—was drawn
From ev’ry depth of good and ill
The mystery which binds me still—
From the torrent, or the fountain—
From the red cliff of the mountain—
From the sun that ’round me roll’d
In its autumn tint of gold—
From the lightning in the sky
As it pass’d me flying by—
From the thunder, and the storm—
And the cloud that took the form
(When the rest of Heaven was blue)
Of a demon in my view—

Pagngiti sa pagwawangis

PAGNGITI SA PAGWAWANGIS

pag may kakaibang nabasang talinghaga
lalo't kayganda'y mapapangiti kang sadya
animo'y nakikiliti ang iyong diwa
napapaisip sa alindog ng salita

tulad na lang ng tayutay na pagwawangis
o simile, na matulaing binibigkis
bakit puso mo'y gaya ng bato sa batis
pinaluluha mo ako ng labis-labis

kapara mo'y talangka sa laot ng lumbay
katulad ko'y bituin sa langit ng malay
ang gerilya'y tulad ng makatang mahusay
parang tulang di madalumat ng kaaway

pangako ng trapo'y parang dampi ng hangin
laging napapako kundi man nakabitin
sa ChaCha ang bayan ay parang nasa bangin
bantang ibenta sa dayo ang lupa natin

sa ganitong tayutay ay napapangiti
pagkat sa larang ng tula ako'y masidhi
sa pagkatha nito'y di dapat magmadali
na paksa'y inaalam muna't sinusuri

- gregoriovbituinjr.
05.26.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Sudoku - larong palatambilang

SUDOKU - LARONG PALATAMBILANG

ang palatambilang ay larong diwa
na sa ating utak ay naghahasa
tulad ng sudokung nakatutuwa
sapagkat ito'y nagbibigay sigla

sa bawat larong diwa tulad nito
ay pinag-iisip talaga tayo
ilalagay mo ang wastong numero
sa isang linyang walang kapareho

ang bilang isa hanggang bilang siyam
pahalang, pababa, o pahilis man
at tatlo-tatlong bloke ng tambilang
ay ilagay sa tamang kalalagyan

pag in-add ang munero bawat linya
sumatotal ay apatnapu't lima
pag may parehong numero sa linya
ayusin mo pagkat iya'y mali na

sa ganitong larong diwa, salamat
at isipan ay di pinupulikat
sapagkat naeehersisyong sukat
lalo't nabuo't nasagutang lahat

- gregoriovbituinjr.
05.26.2024

Sabado, Mayo 25, 2024

Ano ang gusto mong kape?

ANO ANG GUSTO MONG KAPE?

ano ang gusto mong kape?
nang tuminik sa diskarte
sikmura'y minamasahe?
o pampaayos ng siste?

nais mo ba'y Cafe Puro?
Ricoa ba'y paborito?
Nescafe, Great Taste ba ito?
ako? ay, kapeng barako

magkakape sa umaga
bago puntang opisina
o sa rali sa kalsada
kape'y popular talaga

ginigising ang isipan
pati ang buong kalamnan
maaaring mabawasan
yaong taba sa katawan

anong kapeng iyong nais?
yaong pampawi ng inis?
huwag lang sobra sa tamis
upang iwas-diabetes

magkape pag nakatunghay
sa laban ni Manny Pacquiao
o kaya'y pag nagninilay
sa malayo nakatanaw

- gregoriovbituinjr.
05.25.2024

* litrato mula sa google

Nagrali laban sa Israel, sinipa ng iskul

NAGRALI LABAN SA ISRAEL, SINIPA NG ISKUL

tama lang namang lumahok sa rali
laban sa Israel na asta'y Nazi
ngunit U.S. ito'y kinukunsinti
pinatay mang Palestino'y kayrami

ngunit na-kickout ang babaeng anak
ni Kim Atienza matapos sumabak
sa anti-Israel raling palasak
na sa mundo't lalo pang lumalawak

na-kickout ang anak ni Kim Atienza
sa University of Pennsylvania
pagkat isa sa lider si Eliana
sa higit dalawang linggong protesta

ng Gaza Solidarity Encampment
na nagsikilos sa loob ng UPenn
hustisyang panawagan nila'y dinggin:
itigil ang pagmarder sa Palestine!

tangi kong masasabi'y pagpupugay
kay Eliana na nanindigang tunay
gawain ng Israel na pagpatay
sa Palestino'y kahudasang lantay

- gregoriovbituinjr.
05.25.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, ika-25 ng Mayo, 2024, pahina 2

Ang laban ng tsuper

ANG LABAN NG TSUPER

ang laban ng tsuper, sabing mariin
ay laban ng konsyumer tulad natin
ang kanilang panawagan ay dinggin
at sa laban sila'y samahan natin

lalo na't tayo'y pasahero ng dyip
sa modernisasyon, sila'y nahagip
di tayo payag na ma-phase out ang dyip
na kasama na mula magkaisip

ang sabi pa, wala raw ibang ruta
kundi ang landas ng pakikibaka

sigaw nila: Prangkisa, Hindi ChaCha
sa kanila, ako'y nakikiisa

phase out ang sa kanila'y kumakatay
ngayon, mawawalan ng hanapbuhay
ang mga tsuper na di mapalagay
kaya dapat tulungan silang tunay

- gregoriovbituinjr.
05.25.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa tarangkahan ng Senado, 05.22.2024

Sabaw ng nilagang bawang

SABAW NG NILAGANG BAWANG

iniinom ko sa umaga
ay nilagang bawang tuwina
pampatibay daw, sabi nila
animo'y kinakape ko na

pampalakas ng immune system
na may active compound allicin
na ang mikrobyo'y papatayin
nang di tayo maging sakitin

ito'y payo ng matatanda
maganda ang bawang na laga
sabaw ay iinuming kusa
parang salabat na tinungga

higit sampung butil ang bilang
nitong bawat kumpol ng bawang
araw-gabi'y inumin lamang
sa sakit na'y may pananggalang

pag ubos ko ng isang baso
ng bawang ay babantuan ko
ng mainit na tubig ito
at tiyak ako na'y ganado

- gregoriovbituinjr.
05.25.2024

Biyernes, Mayo 24, 2024

Muling lumahok sa rali

MULING LUMAHOK SA RALI

muli akong nagtungo sa rali
at lumahok sa masang kayrami
dito'y pinakinggan kong mabuti
ang mga talumpati't mensahe

mga sagigilid ang kasama
manggagawa, dukha, aping masa
panawagan: Sahod, Hindi ChaCha!
Hustisyang Pangklima, Hindi Gera!

isinigaw doon sa Senado:
itaas ang sahod ng obrero!
ayaw sa isandaang porsyento
na mag-ari sa bansa ang dayo!

Climate Justice, at hindi Just-Tiis!
ang climate change ay napakabilis!
tanggalin ang mga EDCA bases!
h'wag sumali sa Gera ng U.S.!

ilan ito sa isyu ng bayan
na dapat mabigyang kalutasan
para sa makataong lipunan
para sa patas na kalakaran

- gregoriovbituinjr.
05.24.2024

* sagigilid - marginalized
* litratong kuha ng makatang gala sa harap ng Senado, 05.22.2024

Huwebes, Mayo 23, 2024

Pagsagupa

PAGSAGUPA

Poetry should also contain steel and poets should know how to attack. ~ Ho Chi Minh

kabilin-bilinan ni Ho Chi Minh
na tila nagsalita sa akin
dapat mayroong bakal ang tula
at makata't alam sumagupa
si Ho Chi Minh, lider ng Vietnam,
na sa mga Kano ay lumaban
Amerika'y kanilang tinalo
nang sa laban ay sumuko ito
at bilang isang makatang tibak
handa akong gumapang sa lusak
at patuloy na nakikibaka
para sa karapata't hustisya
maitayo ang lipunang patas
umiral ay sistemang parehas

- gregoriovbituinjr.
05.23.2024

* selfie ng makatang gala sa Bantayog ng mga Bayani

Tarang maghapunan

TARANG MAGHAPUNAN

payak na hapunan ng tibak na Spartan
pais na bangus, dahon ng sibuyas, bawang,
pati kamatis, pampalakas ng katawan
mumurahin mang gulay, mabubusog naman

ganyan madalas pag mag-isa lang sa bahay
at di pa umuuwi ang mutyang maybahay
batid niyang hilig ko lang ay isda't gulay
na may bitamina at mineral na taglay

pag walang pagkilos, nagkukulong sa silid
magsusulat, magsusuri, may binabatid
sa mga isyu ng sektor ng sagigilid
nang tinig nila'y mapalakas, di maumid

payak man ang ulam, maghapunan ta ngayon
upang sa pagtulog, di makadamang gutom

- gregoriovbituinjr.
05.23.2024

* litratong kuha ng makatang gala

Ipasa ang klase

IPASA ANG KLASE

sabi nila, mag-aral kang maigi
upang kinabukasan mo'y bumuti
kaya huwag mong ibagsak ang klase
ginawa nila lahat ng diskarte
upang umahon sa pagiging pobre

lalo't magulang mo'y todo ang kayod
pinagkakasya ang mababang sahod
minsan, sa amo pa'y naninikluhod
nang makabale't may maipamudmod
sa anak na sa pag-aaral lunod

kapitalismo kasi ang sistema
na ang edukasyon ay bibilhin pa
dapat pag-ipunan ang matrikula
kayod-kalabaw sina ina't ama
pahalagahan mo ang hirap nila

pag sistemang bulok ay napalitan
at naging makatao ang lipunan
edukasyon ay di na kalakalan
di tubo ang misyon ng paaralan
kundi kagalingan ng mamamayan

- gregoriovbituinjr.
05.23.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Sinong pipigil sa matatandang nagmamahalan?

SINONG PIPIGIL SA MATATANDANG NAGMAMAHALAN?

kahit pa matatanda na sila'y nagmamahalan
ayon sa inilathala ng isang pahayagan
anang babae, mahirap daw mag-isa sa buhay
lalo't anak ay may kanya-kanyang pamilyang taglay

siya'y biyuda't tanging naiiwan sa tahanan
kaya nadarama'y kahungkagan at kalungkutan
hanggang sa kanya'y may balo rin namang nanliligaw
upang sumaya, dito'y may bukas na natatanaw

di ba't wala naman sa edad kung nais umibig
lalo na't ang puso sa isa't isa'y pumipintig
sa dalawang umiibig, sinong makapipigil
wala, kahit na sa edad, sila'y di pasisiil

muli, bigyan nila ng pagkakataon ang puso
na maranasang muli ang asukal ng pagsuyo

- gregoriovbituinjr.
05.23.2024

* mula sa isang lathalain sa pahayagang Bulgar, 05.20.2024, p.9

Miyerkules, Mayo 22, 2024

Edad 6, kampyon na sa jiu jitsu

EDAD 6, KAMPYON NA SA JIU JITSU

edad anim na taon ay nagkampyon nang totoo
si Jeon Bradley Dela Cruz sa larang ng jiu jitsu
gintong medalya'y nasungkit niya noong Pebrero
sa Kindergarten Rooster division, kaygaling nito

sa lungsod ng Las Piñas ay nagbigay karangalan
ginto muli sa internasyunal na paligsahan
doon naman sa Marianas Pro Manila Brazilian
Jiu Jitsu Championship na kanya pa ring sinabakan

ang Brazilian Jiu Jitsu ay martial arts, pandepensa,
pagsakal at pakikipagbalitian talaga,
pakikipagbuno kahit sa malaki sa kanya
sa combat isport na ito siya nagkamedalya

sa batang gulang sa jiu jitsu na siya sinanay
kaya sa depensa, loob niya'y napapalagay
kahanga-hanga ang kanyang ipinakitang husay
sa kanyang tagumpay ay taospusong pagpupugay

- gregoriovbituinjr.
05.22.2024

* ulat mula sa pahayagang Abante, ika-22 ng Mayo, 2024. pahina 8

Lunes, Mayo 20, 2024

Isusulat ko

ISUSULAT KO

isusulat ko'y kwentong kutsero
habang nakasakay sa kalesa
isusulat ko'y kwentong barbero
habang nagdadama sa barberya
isusulat ko anong totoo
ngunit ano ang katotohanan
isusulat ko anumang isyu't
mga usapin ng mamamayan
isusulat ko si Bonifacio
at ang naganap sa Katipunan
isusulat ko rin si Jacinto
at pamanang Kartilya sa bayan
isusulat ko'y tunay na kwento
ng manggagawa't ng sambayanan
ang isusulat ko'y samutsari
nang wala mang pag-aatubili

- gregoriovbituinjr.
05.20.2024

Linggo, Mayo 19, 2024

May tatlong serbesa roon

MAY TATLONG SERBESA ROON

may tatlong serbesa pala roon
ayon ito sa app na Word Connect
tagay lang tayo pag may okasyon
katoto, kita muna'y bumarik

pulutan ma'y samplatitong mani
mahalaga'y magkakumustahan
sa tagay ay huwag magmadali
lalo na't masaya ang huntahan

tigisa't kalahating serbesa
kung iyon talaga'y hahatiin
ngunit magkwentuhan lang talaga
tatlong serbesa'y di naman bitin

maya-maya'y uwi na ng bahay
antok na lamang ang hinihintay

- gregoriovbituinjr.
05.19.2024

Makakatago pa ba?

MAKAKATAGO PA BA?

makakatago ba tayo kay Kamatayan
gayong lahat naman ng tao'y mamamatay
di lang batid kung paano, kailan, saan
ang mahalaga'y paano tayo nabuhay

kayrami nang mga nangamatay sa sakit
habang marami pa'y dahil sa aksidente
ang iba'y nakaranas ng pagmamalupit
kaya bumigay ang kalusugan, ang sabi

oras na ba talaga ng mga pinaslang?
gayong kaya nangamatay, sila'y inambus?
o ang naaksidente'y sa bangin nalaglag?
pagkat nawalan ng preno, tsuper ba'y tulog?

maaakyat kaya natin ang sampung bundok
masisisid ba natin ang laot ng dagat
upang takasan si Kamatayan sa tuktok
o sa kailalimang di ko madalumat

ika nila, kung oras mo na, oras mo na
di na ubra kay Kalawit ang patintero
wala ka nang mapagtataguan talaga
kay Kamatayan kung oras mo na sa mundo

- gregoriovbituinjr.
05.19.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Edad 15, ni-rape ng rider

EDAD 15, NI-RAPE NG RIDER

huwag basta magtitiwala
sa matatamis na salita
baka mapahamak na sadya
gawa ng haragang kuhila

ulat sa dyaryo, ang nangyari:
"Ni-rape ng rider, edad kinse"
rider na napakasalbahe
ang nang-rape sa batang babae

inalok daw ng libreng sakay
at pagkain pa'y ibinigay
ngunit malaon ay hinalay
ng rider yaong walang malay

babae'y iyan ang sinapit
sa rider na iyong kaylupit
hustisya'y dapat na makamit
rider ay dapat lang ipiit

- gregoriovbituinjr.
05.19.2024

* ulat mula sa pahayagang Bulgar, ika-19 ng Mayo, 2024, pahina 2

Tabak ang tula

TABAK ANG TULA

animo'y tabak ang tula
sa balat nakahihiwa
nakadudugo ng diwa
nakasusugat ng dila

armas iyang anong talim
laban sa burgesyang lagim
armas habang nasa dilim
ng sangkaterbang panimdim

armas ng makatang tibak
depensa ng hinahamak
ang nagniningas na tabak
ng salita at pinitak

bubunutin sa kaluban
ang tabak na hinasaan
para sa obrero't bayan
laban sa trapo't gahaman

- gregoriovbituinjr.
05.19.2024

Sabado, Mayo 18, 2024

Agahan

AGAHAN

tara munang mag-almusal
bago magtungo't dumatal
sa dadaluhang pestibal
at pulong na magpapagal

dapat may laman ang tiyan
pag umalis ng tahanan
nang di magutom sa daan
may lakas sa talakayan

dadaluha'y isang misyon
na usapin ay translasyon
mga tagasalin roon
ay may gawaing maghapon

kaya ako'y naghahanda
sa dadaluhang adhika
nang mapaunlad ang diwa
at ang tungkulin sa wika

- gregoriovbituinjr.
05.18.2024

Biyernes, Mayo 17, 2024

Naabot na ang Level 6000

NAABOT NA ANG LEVEL 6000

nakagiliwan ko ang app game na Word Connect
na nilaro santaon na'ng nakararaan
madaling araw pa'y walang patumpik-tumpik
nilalaro iyong tila aking agahan

sa salitang Ingles, ilan ang mabubuo
mula sa mga letrang doon nasasangkot
sa larong ito sadyang ako'y narahuyo
at ngayon, sa level six thousand na'y umabot

ang lebel na iyon ay parang gantimpala
sa isang manlalarong taga sa panahon
animnalibong laro'y sinagutang sadya
na para bagang iyon ay isa kong misyon

nilalaro lang iyon sa patay na oras
madaling araw, pagbangon bago magkape
maraming salitang natutunan kong wagas
daghang salamat ang tangi kong masasabi

- gregoriovbituinjr.
05.17.2024

Ang dalawang edisyon ng aklat na "Jose Corazon de Jesus: Mga Piling Tula"

ANG DALAWANG EDISYON NG AKLAT NA "JOSE CORAZON DE JESUS: MGA PILING TULA"
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Mayroon na akong dalawang edisyon ng aklat na "Jose Corazon de Jesus" Mga Piling Tula" na ang pagitan ng pagbili ko sa mga ito ay dalawampung taon at apat na buwan. Ang editor ng mga nasabing aklat ay si National Artist for Literature Virgilio S. Almario.

Ang unang edisyon, na may paunang salita ng namayapa nang dating Senador Blas F. Ople, ay nabili ko sa halagang P250.00 sa National Book Store sa Gotesco Grand Central sa Lungsod ng Caloocan noong Disyembre 23, 2003. May sukat itong 5 3/4 x 8 3/4, may kapal na kalahating pulgada, at binubuo ng 252 pahina, 200 pahina ang nasa Hindu-Arabic numeral habang 52 pahina ang naka-Roman numeral.

Ang ikalawang edisyon naman ay nabili ko sa halagang P350.00 noong Abril 17, 2024, sa Gimenez Gallery ng UP Diliman, habang inilulunsad doon ang 50th UMPIL National Writers Congress at ika-37 Gawad Pambansang alagad ni Balagtas. May sukat itong 5 3/4 x 8 3/4, may kapal na 7/8 pulgada, at binubuo ng 270 pahina, 260 pahina ang nasa Hindu-Arabic numeral habang 10 naman ang bumubuo sa pahinang pampamagat, karapatang-sipi at talaan ng nilalaman.

Sa pabalat ng unang edisyon ay tatlo ang litrato ni de Jesus, habang isang litrato na lang sa binagong edisyon.

Sa unang edisyon, ang pambungad ni Almario, na may pamagat na "Mga Kuwintas ng Bituin at Luha: Isang Pagbabalik sa Buhay at Tula ni Jose Corazon de Jesus" ay nagsimula sa pahina xiii at nagtapos sa pahina l, o pahina 13 hanggang 50. Kaya 38 pahina iyon (50 - 13) + 1 = 38.

Sa ikalawang edisyon, nagkaroon ng mga dagdag o inapdeyt ni Almario ang pambungad, subalit umabot na lamang iyon ng 33 pahina, dahil mas maliit ang sukat ng font nito kumpara sa unang edisyon. Nakalagay din sa dulo niyon:

Unang bersiyon: 9 Oktubre 1984
Binago: 22 Oktubre 2022

Gayunpaman, napansin ko sa ikalawang edisyon na may ilang natanggal na tula mula sa unang edisyon.

Suriin natin ang talaan ng nilalaman. Hinati sa apat na kabanata ang mga tula, na nilagyan ng pamagat:

Ibong Asul - 32 tula sa unang edisyon; 29 tula sa ikalawang edisyon; 3 tula ang nawala

Ang Pamana - 38 tula sa unang edisyon; 32 tula sa ikalawang edisyon; 6 na tula ang nawala

Sa Siyudad ng Ilaw - 32 tula sa unang edisyon; 24 tula sa ikalawang edisyon; 8 tula ang nawala

Bayan Ko - 29 tula sa unang edisyon; 27 tula sa ikalawang edisyon; 2 tula ang nawala

Kung isasama ang pambungad na tulang Paghahandog na nasa una't ikalawang edisyon, na hindi kasama sa mga nabanggit na kabanata, ang unang edisyon ay binubuo ng 132 tula, habang ang ikalawang edisyon ay binubuo na lamang ng 113 tula, at 19 na tula ang tinnggal sa ikalawang edisyon.

Kaya maganda pa ring mayroon ako ng unang edisyon dahil mababasa ko pa rin ang nawalang 19 na tula sa ikalawang edisyon.

Kumatha ako ng munting tula hinggil dito:

ANG AKLAT NG MGA TULA NI HUSENG BATUTE

mayroon na akong / dalawang edisyon
ng aklat ng tula / ni Jose Corazon
de Jesus, tunay na / naging inspirasyon
sa tugma't sukat na / dito natitipon

ngunit una'y tila / iba sa ikalwa
pagkat labingsiyam / na tula'y wala na
siya namang aking / ipinagtataka
na tulang nawala'y / wala ring kapara

gayunman, saludo / pa rin kay Sir Rio
siyang nagsaliksik / at nagtipon nito
nagkaroon tayo / ng nasabing libro
mga tulang ginto / bagamat di puro

tanging masasabi'y / maraming salamat
mga tula rito'y / nakapagmumulat
tulang Manggagawa'y / inspirasyong sukat
na paborito kong / agad nadalumat

05.17.2024

"Babae na" o "Babaeng", "Dalagita na" o "Dalagitang"?

"BABAE NA" O "BABAENG", "DALAGITA NA" O "DALAGITANG"?
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sa pahayagang Pilipino Star Ngayon (PSN) na may petsang Mayo 17, 2024, may dalawang pamagat ng balita o artikulong nakakuha ng aking atensyon. Ang una ay may pamagat na "Babae na maraming pinaretoke para gumanda, tumunog sa airport scanner ang mga 'turnilyo' sa kanyang mukha", pahina 5. Ang ikalawa ay may pamagat na "Dalagita na nais kumalas sa nobyo, pinatay" na nasa pahina 9..

Hindi ko na tatalakayin ang nilalaman ng balita, kundi ang paggamit ng sumulat sa pang-angkop na "na" at "ng".

Parang hindi Pinoy o marahil ay gumamit ng google translate o artificial intelligence (AI) ang nagsalin ng pamagat ng unang artikulo. Makiikita mo agad ito sa "Babae na" na dapat ay "Babaeng" kung Pinoy talaga ang sumulat. Mas maayos na pamagat ay "Babaeng maraming pinaretoke para gumanda..." O mas mainam pa, "Babaeng maraming pinaretoke upang gumanda..."

Marahil ay Pinoy naman ang nagsulat ng ikalawang artikulo dahil ang lunan ng pinangyarihan ng balita ay Tanauan City sa Batangas, subalit parang isinalin din lang ang balitang marahil ang orihinal ay nasa wikang Ingles. Dahil kung Pinoy talaga ang manunulat nito, dapat ang pamagat ay "Dalagang nais kumalas sa nobyo, pinatay."

Sa google translate ay hindi niya kayang magsalin ng "Babaeng... at "Dalagang..." dahil nga verbatim o word by word ito nagsasalin, kaya masasabi mong Barok ang pagkakasalin.

Magandang sangguniin natin ang Balarila ng Wikang Pambansa ni Lope K. Santos, sa Kabanata IX. Ang mga Pang-angkop, pahina 105-107. 

(a) Kapag ang unang salita'y nagtatapos sa katinig, maliban sa n, anyong "na" ang ginagamit, at isinusulat nang hiwalay.

masipag na tao
pag-ibig na nabigo
sumusulat na madalas

(b) Kapag ang huling titik ng unang salita ay patinig, anyong "ng" ang ikinakabit sa hulihan ng tinurang salita. Halimbawa:

masayang mukha (hindi masaya na mukha)
ugaling pangit (hindi ugali na pangit)
tayong mga Pilipino (hindi tayo na mga Pilipino)

(K) Kapag titik n ang huling titik, anyong g ang ikinakabit.

mahinahong magsalita (hindi mahinahon na magsalita)
bayang magiliw (hindi bayan na magiliw)
kabuhayang maralita (hindi kabuhayan na maralita)

Kaya nga ang pamagat ng dalawang artikulo ay hindi maayos, dahil dapat mas ginamit ang "Babaeng..." imbes na "babae na..." at "Dalagitang..." at hindi "Dalagita na..."

May sinabi pa si LKS hinggil dito, sa pahina 107, "Subalit ang mga kalayaang ito ay karaniwang di nagpapakilala ng kalinisan ng pananalita; kaya't hangga't maiiwasan ay di dapat gamitin ng nagsasalita, sumusulat o tumutula, kundi kung totoo na lamang kailangan o siyang nababagay kaysa sa himig ng pagsasalita."

Kumatha ako ng tula hinggil sa usaping ito"

HINGGIL SA PAMAGAT NG BALITA

may napuna akong dalawang barok na titulo
sa iisang diyaryo, lalo sa paggamit nito
ng "na" imbes idikit ang "ng" sa unang salita
tulad ng "babae na" imbes "babaeng" na tama

dapat inaaral ng mismong mga nagsusulat
ang balarila natin lalo't kita sa pamagat
kung barok o hindi, kung salin iyon mula google
o isinalin ng A.I., dapat ito'y mapigil

bagamat wikang pambansa'y tuluyang umuunlad
ay huwag hayaan ang mga barok na palakad
tulad ng gamit ng "kina" na ginagawang "kila"
huwag magsawang punahin ang maling nakikita

05.17.2024

* mga litrato'y kuha ng may-akda