Bayanihan sa Dyip

BAYANIHAN SA DYIP

ni Gregorio V. Bituin Jr.

Bata pa ako'y kinagisnan ko na ang bayanihan sa dyip. Noon, lalo na sa paaralan, inilalarawan ang bayanihan na pagtutulungan ng ating mga ninuno sa pamamagitan ng sama-samang pagbubuhat ng bahay upang ilipat sa isang lugar. Walang bayad kundi pakain lamang. Pakikisama, pagtutulungan.

Ako mismo'y saksi noong bata pa ako, marahil ay apat o limang taong gulang pa lamang, nang binuhat ng aking mga kamag-anak ang kalahati ng bahay ng mga tatang, ng may layong sampu o labindalawang metro, marahil ay mga limampu o animnapung hakbang. Ang binuhat na bahay ang siyang naging tahanan ng aking Tiyo Pablo, na nakatatandang kapatid ng aking ama. Nangyari iyon sa nayon ng aking ama sa lalawigan ng Batangas.

Subalit dito sa lungsod ng Maynila, mas nakita ko kung paano nga ba ang bayanihan. Doon sa araw-araw kong pagsakay sa dyip patungo at pauwi mula sa paaralan. Madalas kong sakyan noon ay ang dyip na biyaheng Balic-Balic - Quiapo at Quiapo - Pier papunta at pabalik mula sa eskwelahan.

Dito sa lungsod, karaniwang walang konduktor, di gaya sa bus, o sa malalayong ruta ng dyip tulad ng biyaheng Cubao-Antipolo. Magbabayad ka ng pamasahe mo, at iaabot mo sa tsuper. Subalit kapag malayo ka sa tsuper, ang pera mo'y aabutin ng kapwa pasahero mula sa iyo at pasa-pasang iaabot hanggang makarating sa tsuper ng dyip. Sa pagsusukli naman ay gayon din, iaabot ng drayber sa mga pasahero ang sukli mo hanggang sa makarating sa iyo. At maiaabot sa iyo ang pamasahe mo nang eksakto, kung gaano ang sukli ng tsuper. Kumbaga ay may tiwalaan sa kapwa pasahero, at walang nangungupit ng sukli. 

Oo, tiwalaan ang isa sa mga sangkap ng bayanihan sa dyip. Ang mismong akto ng pag-aabot ng bayad at sukli ng tsuper at kapwa pasahero ay isa nang bayanihan na kusang dumadaloy sa bawat isa. Sa munti mang pagkilos ay kitang-kita ang pagtutulungan at bayanihan ng bawat isa. 

Kung sakali namang nasiraan ang dyip, ibabalik ng tsuper ang ibinayad ng mga pasahero.  Tiwalaan pa rin. Ibinabalik ang ibinayad ng pasahero sapagkat di ka naman naihatid sa paroroonan mo at upang iyon naman ang gamitin mong pamasahe sa dyip na susunod mong sakyan. Walang nakasulat na patakaran, subalit alam ng tsuper at mga pasahero ang gayong kaayusan.

Kung sakali namang kailangang itulak ang dyip dahil tumigil, magkukusang bumaba ang ilang pasahero upang itulak ang dyip hanggang sa ito'y umandar muli at sila'y muling makabiyahe. Masaya naman ang mga pasaherong nakatulong upang umandar ang dyip nang walang hinihintay na kapalit. Bagamat ito'y abala minsan, lalo na sa mahuhuli sa trabaho.

Sadyang ang bayanihan ay nasa kultura na natin, at nagagamit sa iba't ibang pagkakataon. Kahit na ang kuyog, na isang anyo ng pagkilos upang kamtin ang katarungan, ay isa ring bayanihan ng taumbayan. Halimbawa na lamang, may masamang taong nakagawa ng krimen, at kinuyog ito ng taumbayan. Nagbayanihan ang taumbayan upang saklolohan ang nabiktima ng krimen. Kumbaga'y ramdam ng taumbayan na kailangan nilang magkaisa sa pagkakataong iyon upang masawata ang mga pusakal na baka sila rin ang mabiktima ng mga ito balang araw.

Sa unang halimbawa ng bayanihan, yung pagbubuhat ng bahay, karaniwan nang magkakakilala ang mga nagtutulong-tulong na magbuhat ng bahay. Sa ikalawang halimbawa naman, sa loob ng dyip, hindi naman magkakakilala ang mga pasahero. Subalit kitang-kita natin dito ang bayanihan, lalo na sa pag-aabot ng bayad at sukli. Sa ikatlong halimbawa, sa kuyog, may magkakakilala man o hindi magkakakilala ngunit biglang nagkaisa.

Gayundin naman, ang dyip bilang simbolo rin ng pagkamalikhain ng mga Pinoy, ay pinatingkad pang lalo ng bayanihan. Bagamat maliit na kabutihan kung maituturing ang pag-aabot ng bayad at sukli sa kapwa pasahero, ito'y isang magandang halimbawa ng bayanihan na hindi natin dapat makalimutan, bagkus ay ibahagi at ipakilala pa sa higit na nakararami.

Ang Bilin ni Lenin

ANG BILIN NI LENIN
ni Gregorio V. Bituin Jr.
14 pantig bawat taludtod

minsan ay ibinilin ni Lenin sa obrero:
"babagsak lang itong sistemang kapitalismo
kung may panlipunang pwersang magbabagsak nito
at ang may misyon nito'y kayong proletaryado!"

ang kapitalismo ang sistemang pumipiga
sa lakas-paggawa nitong bawat manggagawa
kapitalismo rin ang lipunang kumawawa
sa kayraming naghihirap sa maraming bansa

masaganang buhay ay pinagkakait nito
lalo sa mayorya ng mga tao sa mundo
binabagsak rin nito ang dignidad ng tao
pati nga serbisyo'y ginawa nitong negosyo

hinahasik nito'y pawang mga kahirapan
pati na rin karahasan sa sangkatauhan
unti-unti ring sumisira sa kalikasan
at tayong mamamayan ang pinagtutubuan

sistemang kapitalismo ay talagang salot
nagpapasasa lang dito'y pawang mga buktot
dahil sa tubo pati batas binabaluktot
tayo'y dapat lang sa sistemang ito'y mapoot

kaya dapat nating pag-aralan ang lipunan
nang malaman kung paano ito papalitan
bilin ni Lenin ay mahusay nating gampanan
nang kapitalismo'y maibagsak ng tuluyan

Walang Bathala sa Rebolusyon

WALANG BATHALA SA REBOLUSYON

ni Greg Bituin Jr.

Sa dalawang popular na awiting aktibista sa mga rali, madalas na inaawit ang mensaheng hindi tayo dapat umasa sa sinumang manunubos na darating, kundi sa ating lakas bilang nagkakaisang uri. Malaman ang mensahe na hindi natin basta kakantahin lamang ang awit nang di natin nananamnam sa ating puso't isipan ang kahulugan ng kanta. Ang dalawang awiting ito'y ang "Internasyunal" at ang "Pandaigdigang Awit". Palagian itong inaawit ng mga aktibista sa rali na kadalasang pinangungunahan ng grupong Teatro Pabrika kapag sila'y nagtatanghal.

Sa ikatlong saknong ng "Internasyunal" ay ganito ang nakasulat:

Wala tayong maaasahang
Bathala o manunubos
Kaya't ang ating kaligtasa'y
Nasa ating pagkilos

Sa ikalawang saknong naman ng "Pandaigdigang Awit" ay ganito naman ang nakasaad:

Uring api'y magkaisa
Maghimagsik at makibaka
Walang tayong mapapala
Sa paghihintay sa bathala

Bakit ipinangangalandakan sa mga awiting aktibista na tayo'y huwag umasa sa sinumang manunubos at huwag nang asahang may darating na tulad nina Superman, Batman, Buddha, Kristo, Beelzebub, David Karesh, at iba pang tinaguriang tagapagligtas upang sagipin tayo mula sa pagsasamantala ng tao sa kapwa tao.

Bakit imbes na kilalanin ang sariling lakas, maraming umaasa na lamang na may darating silang tagapagligtas na tulad ni Superman? Hindi ba nila kayang organisahin ang kanilang hanay upang mapagtagumpayan nila ang kanilang minimithing pagbabago para sa maalwan at maunlad na kinabukasan ng henerasyon ngayon at ng mga susunod pa?

Hindi natin sinasagkaan ang anumang relihiyon. Lamang, karamihan ng relihiyon ay mas nais pang tayo'y magtiis sa hirap at maapi, kaysa ipagtanggol tayo. Mapalad ang naaapi dahil sasainyo ang kaharian ng langit. Ngunit napakarami nang naapi mula pa noong unang panahon. Lahat ba sila'y mapalad na nakarating sa langit? Hindi ba sila nagsisiksikan sa langit ngayon? Hindi ba pwedeng dito pa lang sa lupa ay gawin natin itong langit, di tulad ngayon na nakatira ang marami sa impyerno!

Parang bang ang relihiyon ay para lamang sa mga mayayaman at elitista na nag-aari ng malalawak na lupain, pabrika at iba pang kasangkapan sa produksyon.

Ito'y mauugat na rin sa sinabi ng rebolusyonaryong si Karl Marx na ang relihiyon ay opyo. Mababasa rin natin ito sa sinulat ni Lenin sa kanyang artikulong "Sosyalismo at Relihiyon".

Imbes na maghanap tayo ng isang tagapagligtas na bayani, ang dapat nating gawin ay magbayanihan. Kailangan nating magkaisa at magtulungan dahil nasa sariling lakas natin ang ating ikatatagumpay. Mananalo tayo sa rebolusyon kung wawasakin natin ang ugat ng kahirapan at pagsasamantala sa lipunang ito - ang pribadong pagmamay-ari ng mga kasangkapan sa produksyon. Hangga't pag-aari ng iilan ang mga kasangkapan sa produksyon ng ekonomya ng lipunan, tulad ng pabrika, makina't lupain, mananatili ang kahirapan. Dapat baklasin ng uring manggagawa ang gintong tanikalang nakapulupot sa kanya upang lumaya ang buong sambayanan sa kuko ng pagsasamantala, hanggang sa maitayo natin ang lipunang walang mag-aangkin ng mga kasangkapan sa produksyon upang ang lahat ay umunlad ng masagana at pantay-pantay.

Walang Bathala sa Rebolusyon! Nasa ating pagkilos ang ating ikaliligtas! Halina't patuloy na makibaka hanggang sa tagumpay!

Bakit kusang nagla-lock ang pinto ng CR?

BAKIT KUSANG NAGLA-LOCK ANG PINTO NG CR?

ni Gregorio V. Bituin Jr.

Sarili ko itong karanasan sa isang opisina, kung saan isa ako sa taong bahay doon, at staff ng opisina.

Nagtataka ang mga kasamahan ko kung bakit laging nagla-lock ang pinto ng banyo o CR. Pagkatapos nilang maligo, tumae kaya o kahit umihi lamang, agad na nasasara ang pinto ng CR. Kaya yung kasunod na gagamit ay hindi makagamit. May nagmumulto ba sa CR kaya kusang nagla-lock ang pintuan? Kailangang tawagin ang mayhawak ng susi kapag nala-lock ang CR. At ako ang mayhawak ng susi na lagi nilang tinatawag.

Ang lock ng CR ay iyong pabilog na para ma-lock siya ay pipindutin mo ang gitna nito para ma-lock, pero nasa loob ka ng CR. Pipihitin mo iyon pag labas mo para mawala sa pagka-lock. Pag nasa labas ka ng CR ay kailangan mo na ng susi. Hindi naman sasadyaing i-lock ng nasa loob at lumabas na ng CR ang pinto dahil alam niyang may iba pang gagamit. Ang pwede, lumabas siya sa CR nang hindi na sinasara ang pinto.

Nakakainis, dahil marami akong ginagawa bilang staff, at dahil ako ang mayhawak ng susi ng CR, lagi akong tinatawag dahil lang para buksan ang CR. Grabe. Pero dapat malutas ang problemang iyon.

Palibhasa, hindi ako naniniwala sa multo, napag-isipan ko minsan kung bakit ba iyon kusang nagsasara. Minsang nakaupo ako sa inodoro, napatitig ako sa lock ng CR. Paano ba marereolba ang pagkaka-lock nito. Bago ako lumabas ng CR, tiningnan ko kung pagpihit ko ba ng lock ay hindi na ito nagluluwag kundi pirmi nang naka-lock. Kung ganoon ang nangyayari, dapat palitan na ang lock dahil sira na ito.

Pero pagpihit ko ng lock, bigla itong magki-klik at lumuluwag naman ang lock. Ibig sabihin, kahit masara ang pinto, makakapasok ang susunod na gagamit ng CR dahil hindi naman naka-lock ang pinto. Pero paano nga ba nala-lock ng kusa ang lock ng pinto? Nakita ko rin sa walas ang problema.

Iyun palang lock ng pinto pag tumatama sa tiles ng CR ay kusang nagsasara. Ilang beses ko itong sinubukan. Itinatama ko ang pinto ng CR sa tiles o dingding ng CR. Sumasara ito. Alam ko na ang problema. Paano ko naman ito sinolusyunan?

Kumuha ako ng ilang karton ng pad paper at ginupit ko ang mga iyon. Pinagpatong-patong ko ang mga iyon, at idinikit ng masking tape sa tiles na tinatamaan ng lock ng pinto kaya kusang sumasara. Nagsilbi ang mga kartong iyon bilang bumper upang hindi na magsara ng kusa ang pinto at huwag ituring na may nagmumulto sa kubeta.

Isang araw lang iyon tumagal dahil tinanggal din ng aking kasama sa opisina. Tinawag na naman ako na nag-lock muli ang pinto. Akala niya'y basura lang iyong nakadikit at hindi niya naunawaan na bumper iyon para hindi mag-lock ng kusa ang pinto.

Kaya muli akong kumuha ng karton at idinikit kong muli sa tiles ng CR. Pero sinulatan ko na iyon, at nakasulat: DOOR BUMPER sa itaas, at PARA DI KUSANG MAGSARA ANG PINTO sa bandang ibaba.

Mula noon, hindi na nagsasara ng kusa ang lock ng pinto dahil may bumper na karton na roon, at naunawaan na rin ng mga kasama sa opisina at mga bumibisita roon kung bakit may door bumper na doon sa CR, at wala naman talagang multo doon kaya hindi na kusang nagla-lock ang pinto.

Ang Karapatan Natin sa Sapat na Pabahay

ANG KARAPATAN NATIN SA SAPAT NA PABAHAY
ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napakahalaga para sa bawat tao o bawat pamilya na magkaroon ng sapat na paninirahan. Paninirahang hindi siya maiirita, kundi tahanang siya o sila'y masaya. Ngunit sa maralita, lalo na sa mga lugar ng iskwater, maraming demolisyon ang nagaganap; maraming maralita ang nawawalan ng tahanan. Ngunit kasalanan ba ng mga maralita na tumira sila sa barung-barong, gayong dahil sa kahirapan ay yaon lamang ang kanilang kaya?

Marami sa maralitang dinemolis at dinala sa relokasyon ang hindi naman talaga nabibigyan ng sapat na pabahay, ayon sa negosasyon sa kanila bago sila idemolis, bagamat marami talaga sa kanila ang sapilitang tinanggalan ng bahay. Bahala na ang maralita sa erya ng relokasyon pagdating sa pabahay. Ang matindi pa ay ang pagiging negosyo ng pabahay, imbes na serbisyo. Patunay dito ang tinatawag na escalating scheme of payment na kasunduan para sa pabahay, na hindi naman kaya ng mga maralita. Ngunit ano ba ang batayan natin para masabi nating sapat na ang pabahay?

May batayan para sa maayos at sapat na pabahay na binabanggit sa dokumento mismo ng UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights (ESCR). Ito'y nakasaad mismo sa General Comment No. 4 (1991) at General Comment No. 7 (1997) ng nasabing komite. Tinalakay din ito sa Fact Sheet 21 na may pamagat na "The Human Right to Adequate Housing" bilang bahagi ng World Campaign for Human Rights.

Unahin muna natin ang GC4, na tumatalakay sa pitong sangkap upang tiyakin ang karapatan sa sapat na pabahay.

1. Ligal na Seguridad sa Paninirahan (legal security of tenure) - isa itong legal na anyo ng proteksyon na magtitiyak sa paninirahan ng mamamayan sa kanilang tahanan at komunidad;

2. Matatamong serbisyo, materyales at imprastraktura (availability of services, materials and infrastructure) - madaling maabot ang likas-yaman, ligtas na inuming tubig, gas sa pagluluto, kuryente, sanitasyon at labahan, tinggalan ng pagkain, tapunan ng dumi at mga serbisyong agarang kailangan (emergency services);

3. Kayang-kayang matamong paninirahan (affordable housing) - hindi dapat magamit sa gastusin sa pagpapagawa at pagpapayos ng bahay ang salaping nakalaan na para sa pagkain, edukasyon at pananamit;

4. Bahay na matitirahan (habitable housing) - ang bahay ay may sapat na espasyo. maluwag para sa titira, may bentilasyon, at yari sa matitibay na materyales na magtitiyak na ang mga titira sa bahay na iyon ay madedepensahan laban sa lamig, init, hamog, ulan, hangin, o anumang banta sa kalusugan, mapanganib na istruktura at sakit;

5. Kayang puntahang pabahay (accessible housing) - madaling puntahan ang lugar at unahin sa mga proyektong pabahay ang mga biktima ng kalamidad, mga may kapansanan, at iba pa;

6. Lokasyon (location) - ang pabahay ay dapat malapit sa lugar ng trabaho at mga serbisyong panlipunan tulad ng eskwelahan, palengke, ospital, libangan, libingan, at iba pa;

7. Sapat na pangkulturang pabahay (culturally adequate housing) - ang disenyo ng pabahay ay dapat na may paggalang sa identidad o kultura ng mga naninirahan, halimbawa'y tribung lumad, muslim o kristyano.

Ayon naman sa Seksyon 10 ng General Comment No. 7, hingil sa forced eviction: "Ang mga kababaihan, kabataan, matatanda, lumad, at iba pang indibidwal o grupo ay nagdurusa sa mga gawaing pwersahang ebiksyon. Pangunahing tinatamaan ang kababaihan sa lahat ng grupo at nakakaranas sila ng iba't ibang uri ng diskriminasyon, at sila'y bulnerable sa karahasan at abusong sekswal kung sila'y nawawalan ng tahanan."

Sa Seksyon 15 ng GC7 ay binabanggit ang ilang gabay para matiyak na hindi nasasagkaan ang karapatang pantao sakaling may forced eviction:

1. Oportunidad na magkaroon ng tunay na konsultasyon sa mga apektado;

2. Sapat at makatwirang abiso sa lahat ng mga tao hinggil sa petsa ng ebiksyon;

3. Impormasyon hinggil sa ebiksyon, at kung saan gagamitin ang lupa o bahay na tatanggalin, na dapat na malaman ng mga apektado sa sapat na panahon;

4. Dapat na may opisyal o kinatawan ng gobyerno na naroroon mismo sa panahon ng ebiksyon;

5. Lahat ng mga taong magsasagawa ng ebiksyon ay dapat na sapat ang pagkakakilanlan;

6. Hindi dapat isagawa ang ebiksyon kapag masama ang lagay ng panahon o sa gabi, maliban na lamang kung umaayon ang mga apektado;

7. Pagkakaroon ng mga legal na remedyo;

8. Kung posible, pagbibigay ng tulong legal sa mga taong nangangailangan nito at naghahanap ng tulong mula sa korte.

Dapat na makatao ang mga nagdedemolis o mismong oryentasyon ng gobyerno hingil sa demolisyon at ebiksyon. Dahil ang mga maralita ay tao din, at hindi hayop na basta na lamang tatanggalan ng tirahan.

Bulok na Kamatis

BULOK NA KAMATIS
ni Gregorio V. Bituin Jr.

Bulok na kamatis. Isang kasabihan ng mga matatanda, o yaong mga may gulang na, na hindi dapat mahaluan ng kahit isang bulok na kamatis ang isang kaing na puno ng kamatis, dahil mahahawa at mabubulok din ang iba nito. Kaya nararapat na tanggalin kaagad, at di manatili kahit isang minuto pa, ang mga bulok na kamatis.

Nakakahawa ang kabulukan, kaya dapat iwasan. Ganito ang bulok na kamatis. Gayundin naman sa sistema ng lipunan. Nakakahawa ang kabulukan kaya dapat iwasan. Nakakahawa ang mga katiwalian, kabalbalan, anomalya, pangungurakot, at iba pang kabalbalan, kaya dapat tanggalin ang mga bulok. Nakakahawa ang mga pulitikong tiwali kaya ang ibang baguhang nais maglingkod sa bayan ay natututo ng katiwalian.

Hindi dapat ihalo sa mga sariwang kamatis ang isang bulok. Gayundin naman, hindi na dapat pang maiboto muli o kaya'y maitalaga sa mataas na katungkulan sa pamahalaan ang mga napatunayan nang bulok na pulitiko. Ilang beses na ba nating napanood sa telebisyon na binato ng bulok na kamatis ang mga pulitikong tiwali at mga sinungaling?

Pero bakit nga ba bulok na kamatis ang paboritong ipambato sa mga tiwaling opisyal ng gobyerno? Madaling makita ang mensahe. Binato ng bulok na kamatis ang isang pulitiko dahil ang pulitikong ito ay bulok kaya binato. Ibig sabihin, ang pulitiko'y may nagawang kasalanan o kamalian sa kanyang mga pinaggagawa bilang lingkod-bayan. Katiwalian, katarantaduhan, kabalbalan, anomalya, pangungurakot, kasinungalingan, pagsasamantala sa katungkulan, at iba pang kabulukan.

Marami nang lider ng gobyerno ang pinagbabato na ng bulok na kamatis dahil ayaw magsabi ng katotohanan sa taumbayan. Marami pang mga sinungaling ang nais pang batuhin ng bulok na kamatis dahil sa kanilang ginawang kasalanan.

Dalawang lider na ng bansa ang maituturing na halimbawa ng kabulukan ang tinanggal ng taumbayan. Ang isa'y diktador na namatay nang hindi nakulong dahil sa kasalanang ginawa sa sambayanan. Ang isa naman ay sugarol na nahatulang guilty ngunit agad na pinalaya ng kauri niyang elitista.

Nalalapit na naman ang eleksyon. Tiyak na marami na namang mangangako. Tiyak marami na namang paaasahin sa mga pangako. Ang mga mayayamang pulitiko ay makikipagbeso-beso na naman sa maralita, at makikituntong muli sa mga lugar ng iskwater dahil sa boto, pero pagkatapos ng botohan at nanalo, ang pinasukang lugar ng iskwater ay pinandidirihan na.

Ang mga bulok na kamatis, tulad ng mga bulok na pulitiko, ay walang pakinabang para sa kabutihan ng lahat. Dapat lang silang mawala.

Kawawang kamatis. Ang mga nabubulok sa hanay nila ang paboritong gamitin ng mga raliyista upang ipukol sa mukha ng mga mandurugas, mapanlinlang, mga ganid, mandaraya, at higit sa lahat, bulok na pulitiko dahil sa katiwalian, kasinungalingan, at pagsasamantala nila sa mamamayan.

Ngunit mas kawawa ang taumbayan. Ang mga bulok na pulitiko sa hanay ng naghaharing uri ay nagpapatuloy, hindi maalis-alis. Marami kasing magkakamag-anak na nagtutulong-tulong. Marami kasing magkakauri na hindi ang kapakanan ng taumbayan ang nasasaisip kundi kung paano mabubuhay ang kanilang sariling uri - ang uring elitista o yaong tinatawag na naghaharing uri. Tanging ang makaaalis lamang sa mga bulok na pulitiko'y kung mababago ang sistemang naging dahilan kung bakit sila naging tiwali at sinungaling, kung mababago ang sistemang siyang dahilan kung bakit may mahihirap at mayayaman.

Hindi dapat ipagsiksikan pa ang bulok na kamatis sa kaing ng magaganda at sariwang kamatis. Gayundin naman, hindi dapat ipagsiksikan pa ang mga bulok na pulitiko sa gobyerno dahil baka mahawaan pa nila ng kanilang kabulukan ang mga totoong lingkod ng bayan.

Kung nais natin ng maayos na buong kaing na kamatis, tiyakin nating matanggal ang mga bulok. Kung nais nating maging matino ang gobyerno, dapat nating tanggalin ang mga bulok na pulitiko't lingkod-bayan, at baguhin mismo ang sistema ng gobyernong nagluwal ng mga kabulukang ito. Kung nais natin ng matinong lipunan para sa kinabukasan ng ating mga anak at ng mga susunod pang henerasyon, magtulong-tulong tayong baguhin ang sistemang nagluwal at patuloy na nagluluwal ng mga kabulukan ng kasalukuyang mapag-imbot na sistema ng lipunan.

Wala bang pakinabang ang mga bulok na kamatis? Meron. Kung ibabaon natin sila ng tuluyan sa lupa.

Oo, ang mga bulok na kamatis ay dapat ibaon sa lupa upang pakinabangan ng mga uod na makakatulong para lumusog ang lupa. Mga bulok na kamatis na magiging pataba sa lupa. Gayundin naman, ang mga bulok na pulitiko ay dapat na ring ibaon (sa limot) upang sa kangkungan ng kasaysayan na sila pulutin.

Higit sa lahat, ang bulok na kamatis ay pambato sa mga pulitikong sinungaling at puno ng katiwalian. Tutal pareho naman silang bulok kaya magsama sila.

Ang Awiting Internasyunal

ANG AWITING INTERNASYUNAL
Sinaliksik ni Greg Bituin Jr. para sa pahayagang Obrero

Karaniwang inaawit ng mga manggagawa ang awiting Internasyunal sa mga pagtitipon. tulad ng rali, kongreso ng manggagawa, luksang parangal sa mga kasama, atbp. Ngunit sino ba ang lumikha ng Internasyunal at paano ito sumikat sa buong daigdig, lalo na sa mga manggagawa?

Ang Internasyunal ang siyang pandaigdigang awit ng uring manggagawa’t mga sosyalista. Nilikha ang awiting ito ng makatang proletaryo na si Eugene Pottier (1816–1887) noong Hunyo, 1871 bilang paggunita sa naganap na Komyun ng Paris noong Marso-Mayo 1871, at sana'y aawitin sa tono ng La Marseillaise.

Ang Komyun ng Paris ang unang rehimeng proletaryo sa kasaysayan ng sangkatauhan. Isa si Eugene Pottier sa mga nahalal na kasapi nito. Nabigo ang Komyun ng Paris sa kabila ng magiting na pagtatanggol ng mga manggagawa at mamamayang Pranses dahil sa mabangis na pananalakay ng berdugong si Thiers sa pakikipagsabwatan kay Otto von Bismarck. Bagamat pinaghahanap ng kaaway, nanatili si Pottier sa kanugnog na pook ng Paris. Nilagom niya ang kabiguan at ibinunga nito ang tulang Internasyunal. Ang tulang ito ay tigib ng matibay na paniniwalang ang mga inaalipin, na siyang lumilikha ng kasaysayan, ay tiyak na magwawagi laban sa pang-aapi at pagsasamantala. Ito'y isang panawagan sa mga naiwang kasapi ng Komyun ng Paris at sa lahat ng uring pinagsasamantalahan sa buong daigdig na ipagpatuloy ang pakikibaka hanggang sa tagumpay.

Noong Hulyo, 1888, pitong buwan pagkamatay ni Pottier, nabasa ni Pierre De Geyter (1848-1932), isang manlililok at kompositor, ang mga titik ng Internasyunal. Hindi na siya nag-aksaya ng panahon at nang gabi ring iyon, sinimulan niyang likhain ang tugtugin ng Internasyonal. Noong Hulyo ng taon din iyon, pinamunuan ni De Geyter ang pagkanta ng isang koro sa awit na ito sa isang pagtitipon ng mga nagtitinda ng pahayagan sa Lille. Mula noon, lumaganap ang Internasyunal hanggang itanghal ito ng International Workingmen's Association bilang opisyal na awitin sa pakikibaka ng proletaryado sa buong daigdig.

Noong 1904, inudyukan ni alkalde Gustave Delory ng Lille ang kapatid ni Pierre na si Adolphe para sa copyright ng kanta upang ang kikitain dito ay mapunta sa French Socialist Party ni Delory. Natalo sa unang kasong copyright si Pierre noong 1914, ngunit nang magpatiwakal ang kanyang kapatid at nag-iwan ng sulat hinggil sa pandaraya, idineklarang may-ari ng copyright si Pierre. Namatay si Pierre noong 1932, at ang kanyang awiting Internasyunal ay naka-copyright sa France hanggang Oktubre 2017.

Sa ating bansa, may mga magkakaibang bersyon ang pagkakasalin ng awiting ito, bagamat ito'y parehong tungkol sa kalayaan ng uring manggagawa. Iba ang liriko ng PKP 1930, at iba ang mga titik ng kasalukuyang bersyon. Gayunman, dapat maunawaan, maisaulo, at madama ng sinumang manggagawa, maralita, magsasaka, kababaihan, kabataan, at iba pang sektor ang awiting ito.

Halina't awitin natin ang Internasyunal at tayo'y magsibangon sa pagkakabusabos. Tayong api'y dapat magbalikwas. Tayo man ngayon ay inaalipin ngunit sa uring manggagawa ang bukas, pagkat wala tayong maaasahang bathala o manunubos, kaya't nasa pagkilos natin ang ating kaligtasan. Halina, manggagawa at bawiin natin ang yamang inagaw ng uring kapitalista. Hawakan natin ang maso upang pandayin ang bukas.

INTERNASYUNAL 

(Popular na bersyong inaawit sa kasalukuyan)

Bangon sa pagkakabusabos

Bangon alipin ng gutom

Katarunga'y bulkang sasabog

Sa huling paghuhukom.

Gapos ng kahapo'y lagutin

Tayong api'y magbalikwas

Tayo ngayo'y inaalipin

Subalit atin ang bukas.

Koro: 

Ito'y huling paglalaban

Magkaisa nang masaklaw

Ng Internasyunal

Ang sangkatauhan.

Wala tayong maasahang

Bathala o manunubos

Pagkat ang ating kaligtasa'y

Nasa ating pagkilos.

Manggagawa bawiin ang yaman

Kaisipa'y palayain

Ang maso ay ating hawakan

Kinabukasa'y pandayin.

Ulitin ang Koro 

INTERNASYUNAL 

(Lumang bersyon ng awit)

* Sinipi mula sa pahina 32 ng souvenir program ng PKP 1930 

sa kanilang ika-70 anibersaryo, Nobyembre 7, 2000.

Eugene Potier - Kompositor

Peter Degeyter - Musika

Leonardo Santos - Malayang Salin sa Filipino

Bangon sa pagkakagupiling

Bangon ka uring alipin

Sa daigdig iyong sikapin

Sosyalismo'y tanghalin

Halina at ating usigin

Laya nating sinisiil

Buhay, dugo ay puhunanin

Tanikala ay lagutin

KORO:

Ito'y huling paglalaban

Tunay na kalayaan

Ng manggagawa

Sa buong daigdigan

(ulitin ang koro)

Wala tayong maaasahan

Lingap sa mga gahaman

Kaya tayo'y magbagong buhay

Hirap nati'y lunasan

Manggagawa, huwag mong tulutan

Apihin ka habang buhay

Hanapin mo ang kalayaan

Panlulupig ay wakasan.

(Ulitin ang koro ng 2 beses)